Diagnostyka neuropsychologiczna dzieci

Nieodłącznym elementem holistycznej terapii dzieci i nastolatków jest współpraca psychiatry dziecięcego z psychoterapeutą. Przy poszukiwaniach źródła problemu warto skonsultować się także z neuropsychologiem, który przeprowadzi diagnostykę neuropsychologiczną. Co to takiego? Jakich informacji nam dostarczy? Na te pytania odpowiada mgr Donata Szalbierz, konsultująca dzieci w naszej placówce przy ul. Sienkiewicza 28 B/1.

Zapraszamy do lektury!

Czym jest diagnoza neuropsychologiczna?
Diagnoza neuropsychologiczna jest odmianą diagnozy psychologicznej, w której, poza wiedzą psychologiczną i neuropsychologiczną, korzysta się z dorobku neurologii, psychiatrii i innych nauk o człowieku np. językoznawstwa. Jej celem jest określenie zależności pomiędzy zachowaniem,
a kondycją mózgu człowieka.

Czy badanie neuropsychologiczne, to to samo, co badanie inteligencji?
Nie, badanie neuropsychologiczne nie jest tożsame z badaniem inteligencji, ponieważ obejmuje szczegółowe badanie każdej funkcji (percepcja wzrokowa, słuchowa, funkcje językowe, myślenie, pamięć, uwaga), ponadto ocenia także funkcje, które nie są analizowane w badaniu inteligencji (funkcje wykonawcze). Z tego powodu trafniej od badania inteligencji opisuje faktyczne możliwości przystosowawcze człowieka.

Jak przeprowadza się diagnostykę neuropsychologiczną?
Głównym pytaniem, jakie stawia się podczas badania jest pytanie, dlaczego dana osoba nie potrafi wykonać jakiegoś zadania. By uzyskać na nie odpowiedź formułuje się założenia oparte na wiedzy o organizacji mózgowej procesów psychicznych, do których dobiera się konkretne testy i eksperymenty.

Czy diagnostyka neuropsychologiczna dziecka różni się od diagnostyki osoby dorosłej?
Tak, diagnostyka neuropsychologiczna dziecka jest szczególną formą diagnostyki neuropsychologicznej. Różni się ona od diagnostyki osób dorosłych, ponieważ wymaga uwzględnienia faktu, że dziecko nie ma w pełni ukształtowanego mózgu, tak jak osoba dorosła.

Co bierze się pod uwagę w badaniu neuropsychologicznym dziecka?
W diagnostyce neuropsychologicznej uwzględnia się dane pochodzące z wywiadu z rodzicami na temat dotychczasowego rozwoju dziecka, obserwacje oraz rezultaty badania, w czasie którego przeprowadza się dobrane do dziecka testy i próby eksperymentalno- kliniczne.

Jakim dzieciom diagnostyka neuropsychologiczna mogłaby okazać się przydatna?
Dzieciom, których rozwój dotychczas nie przebiegał prawidłowo, co mogło zachodzić od początku życia dziecka (obciążenia okołoporodowe, czynniki szkodliwe działające w czasie ciąży, genetyka) lub od pewnego momentu życia (konsekwencje urazów czaszkowo- mózgowych, choroby neurodegeneracyjne, choroby somatyczne).

Czego można dowiedzieć się o dziecku dzięki badaniu neuropsychologicznemu?
Za pomocą badania można ustalić potencjał dziecka i jego ograniczenia oraz możliwe konsekwencje aktualnych zaburzeń dla dalszego rozwoju, co jest możliwe dzięki znajomości tego, jak zorganizowane są funkcje poznawcze w mózgu człowieka. W przypadku diagnostyki dziecka bierze się także pod uwagę, że na różnych etapach jego rozwoju funkcje poznawcze w mózgu są organizowane nieco inaczej, aniżeli w mózgu osoby dorosłej. Ostatecznie, wraz z wiekiem coraz bardziej zbliżają się do tego, jak wygląda ich przebieg u osoby dorosłej, o ile nie zadziałały wcześniej czynniki niekorzystne dla rozwoju mózgu.

Jakie wymierne korzyści przynosi diagnostyka neuropsychologiczna?
Pozwala ustalić, jakie oddziaływania terapeutyczne są najbardziej optymalne z perspektywy trudności dziecka. Innymi słowy, ma na celu znalezienie metod terapeutycznych dopasowanych do potrzeb dziecka. Ponadto opisuje faktyczne możliwości adaptacyjne dziecka, które często są nieuchwytne w badaniu inteligencji.

Jak wygląda diagnostyka neuropsychologiczna dziecka?
Diagnostyka neuropsychologiczna jest procesem kilkugodzinnym, zwykle badanie rozdzielane jest na kilka spotkań (3-4). W ustaleniu czasu przeznaczonego na jedno badanie bierze się pod uwagę także możliwości wysiłkowe dziecka. Ważne jest, by przed badaniem dziecko było wypoczęte. Pierwsze spotkanie odbywa się zwykle bez dziecka. Obejmuje ono wywiad z rodzicami na temat dotychczasowego rozwoju dziecka i aktualnych trudności. Na tym spotkaniu szczegółowo analizowane są wyniki badań neuroobrazowych (zdjęcie z rezonansu magnetycznego (MRI), tomografii komputerowej (TK), opis badania elektroencefalograficznego (EEG)), jeśli takie dziecko posiada, rezultaty poprzednich badań specjalistycznych (lekarskich, psychologicznych). Kolejne spotkania odbywają się z udziałem dziecka. Ostatnie spotkanie ma na celu omówienie wyników badania. Dodatkowo istnieje także możliwość sporządzenia pisemnej opinii z przeprowadzonego badania.

Kto kieruje na badanie neuropsychologiczne?
W Ginemedice diagnostyka ta jest dostępna dla wszystkich, nie wymaga wcześniejszego skierowania. Zgłosić mogą się zatem rodzice niepokojący się się o dotychczasowy rozwój swoich dzieci, który mógł być obciążony na etapie ciąży, porodu, wczesnego czy późnego dzieciństwa. Zdarza się także, że zasadność badania może zasugerować lekarz przed postawieniem diagnozy. Wówczas badanie to zostaje przeprowadzone pod kątem poszukiwania profilu funkcjonowania występującego w konkretnym zaburzeniu. Jest ono możliwe w przypadku zaburzeń takich jak: np. zespół nadpobudliwości psychoruchowej, zaburzenie obsesyjno- kompulsywne, depresja, choroba afektywna dwubiegunowa. Wówczas badanie to ma charakter pomocniczy w diagnozie medycznej. Inaczej zaś w przypadkach zaburzeń tzw. rozwoju psychologicznego, gdzie stwierdzenie nieprawidłowości i poziomu deficytu w rozwoju mowy, umiejętności szkolnych czy całościowych zaburzeń rozwojowych na tle rozwoju myślenia i ogólnej kondycji poznawczej dziecka jest domeną badania psychologicznego. Badanie neuropsychologiczne pozwala wówczas na uszczegółowienie tego, co leży u podłoża obserwowanych trudności, które wyrażają się w różnych obszarach życia. Innymi słowy, zastanawiamy się wówczas nad tym, co jest pierwotne, a co wtórnie zaburzające rozwój dziecka.